Το νέο όνομα, Έλενα Φερράντε

"Το νέο όνομα", είναι το δεύτερο βιβλίο της Τετραλογίας της Νάπολης. Η Έλενα Φερράντε συνεχίζει την αφήγηση κι εμείς πιάνουμε το νήμα της ιστορίας από εκεί που το είχαμε αφήσει στο πρώτο βιβλίο. 

"Η υπέροχη φίλη μου", μας είχε βάλει ήδη στο κλίμα της Νάπολης, εκεί κάπου στη δεκαετία του '50, με τις πληγές που είχε ανοίξει ο πόλεμος να κακοφορμίζουν ακόμα και να στιγματίζουν την εποχή. 

Εξερευνήσαμε γειτονιές και γνωρίσαμε τόπους κι ανθρώπους. 

Μπήκαμε στα άδυτα μιας φιλίας, στη σκέψη δυο κοριτσιών, στην προσπάθειά τους, ή έστω στη βαθιά τους επιθυμία να καταφέρουν κάποτε να ανατρέψουν το τόσο προβλέψιμο μέλλον που τις περιμένει, αποφασισμένες να μη γίνουν σαν τις καταπιεσμένες και πολλές φορές μάλιστα κακοποιημένες γυναίκες γύρω τους, στο όνειρό τους να πλουτίσουν, αφού αυτό θα άλλαζε τη μοίρα τους. Κι όλα αυτά σε ένα περιβάλλον που δε σταματούσε να επωάζει νέες καταστάσεις, τόσο σε κοινωνικό, όσο και σε πολιτικό επίπεδο.

Η Έλενα, ή  Λενού και η Λίνα, ή Λίλα. Η Λίλα και η Λενού. 

Δυο ζωές που μπλέκονται αδιάρρηκτα, που άλλοτε έχουν παράλληλες πορείες και άλλοτε χάνονται για καιρό, μα που συνεχώς επηρεάζει η μια την άλλη με τον πλέον καθοριστικό τρόπο.
Κι όταν η Λενού ανιχνεύει τη δική της μέσα από τις σκέψεις της Λίλας, διαβάζοντας κρυφά τα τετράδια που της έδωσε να φυλάξει, δεν το αντέχει και τα σπρώχνει να γλιστρήσουν στον ποταμό Άρνο, να χαθούν.

Ο τίτλος, μόνο τυχαίος δεν είναι, καθώς η προσπάθεια της Λίλας, που θα μπορούσε να θεωρηθεί και εγκατάλειψη τελικά στη μοίρα της, ξεκινά με έναν γάμο.

Μόλις στα δεκάξι της, θεωρεί πως η κοινή ζωή με τον ευκατάστατο Στέφανο Καρράτσι θα την τραβήξει από τη μιζέρια, αλλά αμέσως καταλαβαίνει πως έκανε λάθος, αφού ένα περιστατικό που συμβαίνει την ίδια νύχτα του γάμου, σβήνει από μέσα της όσα είχε νιώσει γι' αυτόν, αφήνοντάς την να συνειδητοποιήσει με τον χειρότερο τρόπο πως το μόνο που κατάφερε ήταν να μπει μόνη της στην παγίδα που λαχταρούσε να αποφύγει.

"Τι έκανα, σκέφτηκε ζαλισμένη από το κρασί, και τι είναι αυτό το χρυσό δαχτυλίδι, αυτό το αστραφτερό μηδενικό μέσα στο οποίο έβαλα το δάχτυλό μου;"

Η Έλενα Φερράντε με τη γνωστή της δυναμική, αλλά και το ιδιαίτερο χάρισμα που έχει να απογειώνει την αφήγηση, για άλλη μια φορά μας παρασύρει σε μια απολαυστική ανάγνωση που γίνεται εμπειρία ζωής.

Είναι αδύνατον να διαβάσεις το βιβλίο, χωρίς να μπεις βαθιά μέσα του. Από τις φτωχογειτονιές της Νάπολης, ως την αριστοκρατική πλατεία ντέι Μάρτιρι, κι από τις παραλίες του όμορφου νησιού Ίσκια, ως την Πίζα, όπου καταφέρνει τελικά η Έλενα να συνεχίσει τις σπουδές της, γίνεται βήμα βήμα η εξερεύνηση μιας ξεχωριστής φιλίας, μιας άλλης εποχής, αλλά και μιας επίμονης αναζήτησης εαυτών. 

Και γίνεται με τόσο ξεχωριστό τρόπο και με τόσο βαθιές τομές, που τίποτα δε μένει κρυμμένο από όσα απασχολούν τις ηρωίδες μας στη νιότη τους, και τίποτα δεν είναι επιφανειακό.

Πότε εύκολα και πότε δυσκολότερα, η Έλενα, ή Λενού όπως την αποκαλούν, αφηγείται την ιστορία τους, φτάνοντας κάποια στιγμή στο αναπόφευκτο συμπέρασμα:

"Πόσο εύκολο είναι να μιλάω για μένα χωρίς τη Λίλα: ο χρόνος γαληνεύει και τα σημαντικά γεγονότα γλιστράνε στο νήμα των ετών σαν βαλίτσες στον ιμάντα ενός αεροδρομίου· τα παίρνεις, τα τοποθετείς στη σελίδα κι αυτό ήταν.

Μου είναι πιο περίπλοκο να αφηγηθώ όσα συνέβησαν σ' εκείνη την ίδια περίοδο. Ο ιμάντας τότε επιβραδύνει, επιταχύνει, στρίβει απότομα, εκτροχιάζεται."

Η ζωή της Λίλας, που περιγράφει την εγκυμοσύνη της σαν ένα κενό που τη βαραίνει, που δε διστάζει να αποδομήσει την εικόνα της μέσα από το νυφικό της πορτρέτο, που δε δείχνει να φοβάται τίποτα, αρκεί να κάνει αυτό που θέλει, μπλέκεται συνεχώς με τη ζωή της Έλενας κι εκείνη το περιγράφει όλο αυτό λέγοντας..."το δικό μου λιγότερο που οφείλεται στο δικό της περισσότερο, σ' εκείνο το δικό μου περισσότερο που εξαναγκάζεται από το δικό της λιγότερο."

Κι ο φόβος; 
Ο φόβος για τη ζωή, για όσα θα μπορούσαν να γίνουν, για όλα εκείνα που δε θα γίνουν ποτέ, εκείνος που μας σπρώχνει να κάνουμε πράγματα που δε θα κάναμε χωρίς αυτόν, ακόμα κι ο φαινομενικά παράλογος φόβος της Λίλας πως όλα, άνθρωποι και αντικείμενα, θα χάσουν τα περιθώριά τους και θα ξεχειλίσουν άμορφα, εξαφανίζοντάς την;

Ο φόβος είναι πάντα εδώ κι όλα τα όμορφα γύρω μας δεν είναι παρά μια πλάνη..."...σαν πούδρα πάνω στον τρόμο. Αν την αφαιρέσουμε, θα μείνουμε μόνοι, εμείς κι ο φόβος μας...", λέει η Έλενα, αλλά μπορεί  να είναι και σκέψεις της Λίλας.

Θα μπορούσαν να είναι σκέψεις πολλών νέων που πετιούνται στην αρένα να αναμετρηθούν με τη ζωή.

Το δεύτερο βιβλίο της τετραλογίας είναι τόσο αριστουργηματικό, όσο ήταν και το πρώτο. 

Οι σελίδες γυρνάνε αβίαστα, η μία μετά την άλλη, ώσπου το νήμα κόβεται για άλλη μια φορά αναπάντεχα. 

Μένει όμως να ανεμίζει αόρατο γύρω μας, περιμένοντας να το ξαναπιάσουμε με το τρίτο βιβλίο της τετραλογίας, για να βυθιστούμε ξανά με απόλαυση στην υπέροχη μυθοπλασία που μόνο η πένα της εκπληκτικής Φερράντε μπορεί να δημιουργήσει!

Το νέο όνομα κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη σε μετάφραση Δήμητρας Δότση.