Τετάρτη 1 Φεβρουαρίου 2017

Οι φωνές του ποταμού Παμάνο, Jaume Cabré

Οι ηλικιωμένοι στην Τουρένα λένε πως μόνο όσοι πρόκειται να πεθάνουν ακούν το κελάρυσμα του ποταμού Παμάνο


Το βιβλίο του Ζάουμε Καμπρέ "Οι φωνές του ποταμού Παμάνο" προηγήθηκε του επικού, όσο και αριστουργηματικού Confiteor, αλλά οι περισσότεροι το ανακαλύψαμε αφού είχαμε πιαστεί για τα καλά στα δίχτυα μιας ξεχωριστής, αλλιώτικης αφήγησης, που φαντάζει περίπλοκη στην αρχή, αλλά είναι τόσο άμεση που ξαφνιάζει, μια και ο τρόπος που ο Καμπρέ μπαίνει στην ιστορία, αλλά και η δύναμη που έχει να παίρνει μαζί του τον αναγνώστη χωρίς να καταβάλει καμιά προσπάθεια εντυπωσιασμού, είναι από μόνη της εντυπωσιακή.
Όπως εντυπωσιακή είναι και η πλοκή των βιβλίων του. 

Έχοντας διαβάσει τα δυο αυτά βιβλία, μπορώ να πω με σιγουριά πως τίποτα, ούτε μια λέξη, δεν έχει μπει τυχαία. Με μαεστρία ο Καμπρέ κινείται ανάμεσα στο χρόνο και με δεξιοτεχνία που προκαλεί θαυμασμό συνδέει διαφορετικές χρονικές περιόδους και διαφορετικά άτομα μεταξύ τους, χωρίς διόλου να πασχίζει, αλλά σκαλίζοντας με άνεση τόσο την ιστορία, όσο και τα βαθύτερα συναισθήματα, αλλά και τις σκέψεις των ηρώων του. Και όλα έχουν νόημα. Όλα δένονται τόσο σφιχτά, και ταιριαστά, σαν τα κομμάτια ενός παζλ που σιγά σιγά ενώνονται για να αποκαλύψουν όλη την εικόνα. 

Στα βιβλία του Καμπρέ το καλό και το κακό διαχωρίζονται με σαφήνεια και η ηθική παλεύει με τα κατώτερα ένστικτα του ανθρώπου, εκείνα που τον κάνουν να φέρεται σκληρά, ίσως και απάνθρωπα.

Η βαθιά γνώση που έχει ο συγγραφέας όχι μόνο για την ιστορία, αλλά και για τον ίδιο τον άνθρωπο, του δίνει την άνεση να σκιαγραφεί χαρακτήρες, να αποκαλύπτει προσωπικότητες και να μεταδίδει πιστά τα συναισθήματά τους, ακολουθώντας όχι μόνο τις πηγές της ιστορίας, αλλά και τη ροή της στις ζωές των ανθρώπων. Άλλοι διαμορφώνονται από τα γεγονότα, άλλοι απλά φανερώνονται και ξεσκεπάζουν το αληθινό τους πρόσωπο, όποιο κι αν είναι αυτό, και άλλοι παλεύουν να σταθούν στο ύψος που οι αξίες τους επιβάλλουν, ενώ υπάρχουν κι εκείνοι που η εξουσία που τους δίνει το χρήμα τους επιτρέπει ακόμα και να παραποιούν την ιστορία.

Παρούσα κι εδώ η θρησκεία. Η πίστη και η εκκλησία αντιμάχονται μέσα από τη βαθιά υποκρισία του κλήρου και των πιστών, και μάλιστα ο συγγραφέας  επιχειρεί μια βαθιά τομή στη διαδικασία των περιβόητων αγιοποιήσεων.


Κάπου στα Πυρηναία λοιπόν, εκεί που κυλάει ο ποταμός Παμάνο (ο ποταμός με τα χίλια ονόματα), τοποθετεί ο συγγραφέας  το χωριό Τουρένα στο οποίο διαδραματίζεται το μεγαλύτερο μέρος  της  ιστορίας .
Από εκεί ξεκίνησαν όλα, όταν το 1936 η Ελιζέντα Βιλαμπρού είδε τους αναρχικούς να σκοτώνουν τον πατέρα και τον αδερφό της.
Αργότερα, το 1944, με τα στρατεύματα του Φράνκο να καταλαμβάνουν την περιοχή έγινε μάρτυρας και του θανάτου του Ουριόλ Φουντέλιας, του άντρα που αγαπούσε κρυφά.
Η Ελιζέντα αποζητά εκδίκηση για τους θανάτους, ενώ ταυτόχρονα παλεύει να πετύχει την αγιοποίηση του αγαπημένου της.
Εξήντα χρόνια μετά η Τίνα, μια δασκάλα που κουβαλάει τα δικά της προσωπικά προβλήματα, επισκέπτεται το παλιό σχολείο της Τουρένα για να το φωτογραφήσει λίγο πριν κατεδαφιστεί. 
Εκεί παραλαμβάνει από έναν εργάτη ένα κουτί από πούρα, γεμάτο παλιά τετράδια, που βρέθηκε σε μια μυστική κρυψώνα πίσω από τον πίνακα..
Τα τετράδια είναι στην ουσία ένα μεγάλο γράμμα του Ουριόλ Φουντέλιας για την "κορούλα που δεν ξέρω πως σε λένε",  και ήταν ο απελπισμένος, όσο και μοναδικός τρόπος για να μάθει κάποτε η γυναίκα που τον εγκατέλειψε με το αγέννητο παιδί τους, αλλά κυρίως η κόρη που του έγραψε στη συνέχεια ότι απέκτησαν, όλη την αλήθεια.



Η Τίνα διανύοντας την πιο σκοτεινή εποχή της ζωής της, "ποτέ μέχρι εκείνη τη νύχτα δεν είχε παγώσει ένα δάκρυ στο μάγουλό της"κάνει ότι μπορεί για να βγει στο φως η πραγματική ιστορία του δασκάλου και όχι η παραποιημένη.
Τα εμπόδια που συναντά, τα δικά της προβλήματα που τη φέρνουν σε αδιέξοδο, αλλά και μια απρόσμενη φιλία με τον μαρμαρά του χωριού που σκαλίζει την ιστορία των ανθρώπων που πεθαίνουν πάνω στις ταφόπλακες με μια παύλα ανάμεσα στις χρονολογίες, μπλέκονται με την ιστορία του Ουριόλ, της Βιλαμπρού και όλων εκείνων που με τον έναν ή άλλο τρόπο έπαιξαν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση των γεγονότων. 
Και μέσα από την μακριά αυτή πορεία των προσώπων στο χρόνο, οι σχέσεις υφαίνονται, ή ξηλώνονται πλάθοντας χαρακτήρες, ενώ οι αγώνες του παρελθόντος, οι συμβιβασμοί, το δίκιο και το άδικο έχουν φόντο τις περιπέτειες της αυτονομίας της Καταλονίας.


Οι ήρωες του βιβλίου έχουν μάλλον ξεκάθαρα χαρακτηριστικά. Χωρίς να είναι καθόλου απλοί, ή απλοϊκοί κατατάσσονται με ευκολία στους καλούς , ή στους κακούς.

Δε θα τους αναλύσω όλους, μια σύγκριση θα τολμήσω μόνο να κάνω ανάμεσα στους δυο τόσο διαφορετικούς γυναικείους χαρακτήρες του βιβλίου.

Η Ελιζέντα είναι γυναίκα αυταρχική, σκληρή, πιστή μόνο στην ιδέα της εκδίκησης. Μεγαλώνει έναν γιο με τον τρόπο που μεγαλώνει και την περιουσία της, αποφασιστικά σκληρά.
Μοιάζει κάπως ανθρώπινη μόνο όταν συναντά τον Ουριόλ και η αγάπη της γι' αυτόν ίσως να μπορούσε να την αλλάξει, να την μαλακώσει. Να λαξεύσει, όπως θα λάξευε ο Ζάουμε Σεραλιάκ το μάρμαρο, να λειάνει τις κοφτερές πτυχές του χαρακτήρα της και να τη μεταμορφώσει. Ίσως και να γίνονταν, αν υπήρχε χρόνος.

Η Τίνα, είναι πιο γήινη, πιο ανθρώπινη, την ορίζει το συναίσθημα. 
Αγαπά χωρίς όρους το παιδί της, "...Δεν είμαι υποχρεωμένη να σε καταλάβω, αλλά να σε αποδεχτώ", αγαπούσε τον άντρα της, "...τη μεγάλη της αγάπη που ξαφνικά είχε μετατραπεί στο μεγάλο της μίσος. Ή όχι, στη μεγάλη της αδιαφορία. Όχι αδιαφορία: στη μεγάλη της περιφρόνηση. Όταν συνειδητοποιείς ότι έχασες την εμπιστοσύνη σου για κάποιον που αγάπησες ανεπιφύλακτα, είναι λες και αυτό το πρόσωπο αποφάσισε να πεθάνει στα χέρια σου χωρίς τη συγκατάθεσή σου....", αλλά στην πιο κρίσιμη περίοδο της ζωής της νιώθει να προδίδεται κι από τους δυο για εντελώς διαφορετικούς λόγους.

Είναι πραγματικά εκπληκτικός ο τρόπος που ο Καμπρέ κινείται γύρω από σημαντικά ιστορικά γεγονότα, κρατώντας στο επίκεντρο τον άνθρωπο και τις σχέσεις, που αναλύονται σε βάθος, χωρίς διόλου να κουράζουν, αλλά συναρπάζοντας τον αναγνώστη.
Ακόμα και η σχέση του σκύλου με τους ανθρώπους του, βρίσκει τρόπο να μπει στην αφήγηση, μέσα από ένα τραγικό περιστατικό.


Δυσκολεύτηκα πολύ να διαλέξω τι πρέπει να γράψω και τι όχι για να μη χαλάσω την αναγνωστική απόλαυση όσων δε διάβασαν ακόμα το βιβλίο.
Θα μπορούσα να γράφω για ώρες και πάλι να νιώθω πως τίποτα δεν είπα, μια και το συγκεκριμένο βιβλίο θα μείνει χαραγμένο μέσα μου για όσα διαφορετικά, αλλά έντονα συναισθήματα μου προκάλεσε.
Είμαι απόλυτα σίγουρη πως αυτό το βιβλίο θα το ξαναδιαβάσω στο μέλλον. Μέχρι τότε, ελπίζω να το έχετε διαβάσει και όσοι δεν το διαβάσατε, για να τολμήσουμε μαζί μια ανάλυση στα βαθιά συναισθήματα, στις πολύπλοκες προσωπικότητες, στα σημαντικά γεγονότα που σημάδεψαν εποχές, και προπάντων σε όσα νιώσαμε διαβάζοντάς το.


"Δεν πιστεύετε στον Θεό, έτσι;"
"Είναι η πιο ηλίθια ερώτηση που μου έκαναν ποτέ".
"Γιατί;"
"Πώς θέλετε μια μάνα που σκότωσαν το παιδί της να πιστεύει στον Θεό;"
Η στιχομυθία της Τίνας με τη μάνα του παιδιού που σκότωσαν οι οπαδοί του Φράνκο, χρόνια μετά. Ο χαμός του, εκτός των άλλων δεινών που προκάλεσε, ήταν και το γεγονός που άλλαξε τη ζωή του νέου δασκάλου της Τουρένα, του Ουριόλ.




"Οι φωνές του ποταμού Παμάνο" του  Jaume Cabré κυκλοφορούν 
από τον εκδοτικό οργανισμό Πάπυρος 
στη Σειρά Letras - ισπανόφωνοι και πορτογαλόφωνοι συγγραφείς

Μετάφραση από τα καταλανικά: Ευρυβιάδης Σοφός


24 σχόλια:

  1. Με εξέπληξες, δεν περίμενα ότι θα διάβαζες και αυτό το βιβλίο του Καμπρέ (το οποίο έχω, εδώ και μήνες, βάλει στη λίστα μου κι εγώ, μετά από μια κριτική που το παρουσίαζε ακόμη καλύτερο από το Confiteor). Πάντως, έχω σκεφτεί από καιρό πως είναι άστοχο η παρουσίαση ενός βιβλίου να αφορά μόνο την υπόθεσή του και την ικανότητα του συγγραφέα. Σίγουρα και αυτά, αλλά, για μένα, ένα βιβλίο είναι το κεντρικό θέμα του (ή θέματά του) - που αποτελεί πρόσκληση για συζήτηση, ακόμα και αν κανείς δεν έχει διαβάσει το βιβλίο. Πιστεύω ότι και οι συγγραφείς αυτό θέλουν. Βλέπω, όμως, ότι κάτι τέτοιο δεν γίνεται σχεδόν ποτέ. "Ενδιαφέρον φαίνεται, θα το έχω κατά νου" και "Το θέμα σηκώνει πολλή συζήτηση" και "Υπέροχη βιβλίο-παρουσίαση!" και... μέχρι εκεί.
    Τέλος πάντων, η ώρα του Confiteor πλησιάζει για μένα. Θα του αφιερώσω ανάρτηση και, εννοείται, περιμένω τα σχόλιά σου. :-)
    Καλό μήνα (παραλίγο να το ξεχάσω)!!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Δεν υπήρχε περίπτωση να μην το διαβάσω, αφού το Confiteor έγινε αμέσως ένα από τα πιο αγαπημένα μου βιβλία.
      Κι εξίσου αγαπημένο έγινε κι αυτό!
      Μπορεί να γνώρισα πρόσφατα τον Καμπρέ, αλλά τον θαυμάζω ήδη απεριόριστα και ναι, σίγουρα βρήκε κι αυτός τη θέση του ανάμεσα στους συγγραφείς που αγαπώ πολύ!
      Τα βιβλία τα λάτρεψα και τα δυο!
      Δε θα τολμούσα να ξεχωρίσω το ένα, ή το άλλο, καθώς και τα δυο είναι ιδιαίτερα, το καθένα με τον τρόπο του.
      Η ιδέα ας πούμε με το βιολί στο Confiteor, που είναι, αν και αντικείμενο, κατά κάποιο τρόπο ένας από τους βασικούς πρωταγωνιστές του βιβλίου και που παρακολουθούμε τη "γέννησή" του από πριν ακόμα το δέντρο που θα δώσει το ξύλο για ένα εξαιρετικό βιολί φυτρώσει είναι, τι να πω...ασύλληπτη;...ο άνθρωπος είναι απίστευτα χαρισματικός και αδιανόητα ευφυής!
      Τον θαυμάζω απεριόριστα!
      Τώρα στο θέμα που αναφέρεις και που με καίει...στην παρουσίαση του βιβλίου, προσπαθείς να προσελκύσεις το ενδιαφέρον του άλλου για να το διαβάσει. Δεν μπορείς να αποκαλύψεις τα μυστικά της πλοκής, δεν μπορείς να πεις όσα θα ήθελες να πεις κι αυτό με καταπιέζει αφάνταστα.
      Αλλά από την άλλη πρέπει να διατηρήσω το μυστήριο για να θέλει ο άλλος να το διαβάσει. Δε θα μπορούσα να αποκαλύψω το τέλος σε ένα βιβλίο που παρουσιάζω και για πολλά, ειδικά για τούτο, είχα να πω πάρα πολλά!
      Γι' αυτό γράφω κι αυτά που γράφω στην ανάρτηση.
      Σκέφτομαι όμως πολύ σοβαρά να ξεκινήσω μια ενότητα που θα προειδοποιεί ας πούμε για "σπόιλερ", έτσι που να μην τη διαβάζει κάποιος που δε διάβασε ακόμα το βιβλίο και να του χαλάω τη χαρά του άγνωστου που πρέπει να εξερευνήσει μόνος του.
      Οι συγγραφείς σίγουρα θέλουν τη συζήτηση, αλλά τη θέλουν μετά την ανάγνωση, όπως και οι περισσότεροι αναγνώστες.
      Προσωπικά δε θα διάβαζα παρουσίαση που να τα φανερώνει όλα εκτός αν είχα διαβάσει ήδη το βιβλίο και επιθυμούσα να το ξαναδιαβάσω, πράγμα που καθόλου σπάνιο δεν είναι!
      Εννοείται πως περιμένω με ανυπομονησία τη δική σου ανάρτηση για το Confiteor..και αργότερα και για τούτο, για να πούμε περισσότερα!

      Σε ευχαριστώ πολύ...καλό μήνα και σε σένα!

      Διαγραφή
    2. Να σου πω ... στο αρχικό μου σχόλιο, δεν εννοώ το να παρουσιάζει κανείς όλη την υπόθεση (αν και ορισμένα έργα είναι πασίγνωστα - και αδιάβαστα). Δεν πρέπει να είσαι μαρτυριάρης. ;-) Αναγνωρίζω, επίσης, πόσο "ξενερωτικό" είναι να γνωρίζεις εκ των προτέρων όλη την ιστορία, ακόμα και που ξέρω ότι το βιβλίο είναι πολλά περισσότερα από αυτό. Πρέπει να συντηρείται η περιέργεια, ως καύσιμο ανάγνωσης.
      Όμως, άλλο είναι η υπόθεση και άλλο το θέμα του βιβλίου, αυτό για το οποίο καιγόταν ο συγγραφέας να μιλήσει όταν ξεκινούσε να γράφει. Η υπόθεση είναι το όχημα. Το θέμα είναι ευρύτερο. Καταλαβαίνω τι εννοείς όταν γράφεις ότι ο συγγραφέας θέλει τη συζήτηση μετά την ανάγνωση του βιβλίου, αλλά τότε, πιστεύω, η συζήτηση είναι πιο προσωπική για εκείνον, έχει να κάνει με το πώς παρουσίασε τις απόψεις του - είναι, πώς να το θέσω; Ανατροφοδότηση για την ικανότητά του και όχι τόσο γενικά, για το ζήτημα που τον απασχολούσε. Θέλω να πω, υπόθεσε ότι ένα από τα θέματα του βιβλίου που παρουσίασες, είναι η παραποίηση της Ιστορίας. Στη συζήτηση μετά την ανάγνωση του βιβλίου, κάποιος μπορεί να πει ότι του άρεσε ο τρόπος με τον οποίο ο Καμπρέ χειρίστηκε το θέμα: χωρίς να γίνεται, ας πούμε, διδακτικός. Γενικά, ωστόσο (και πριν να διαβάσει το βιβλίο του), θα μπορούσε κανείς να του σχολιάσει πως, όχι, η Ιστορία δεν παραποιείται παρά μόνο προσωρινά, πως τελικά η αλήθεια αποκαθίσταται όταν περνάει αρκετός χρόνος για να κατευνάζονται τα ανθρώπινα πάθη. Μετά την ανάγνωση, το θέμα γίνεται το βιβλίο. Πριν, το βιβλίο αφορά το θέμα. Αν μπορώ να σου δώσω να καταλάβεις την διάκριση που έχω στο μυαλό μου. Εν πάση περιπτώσει, έχοντας αυτά στο μυαλό σού έγραψα πως συζήτηση μπορεί να γίνει και πριν την ανάγνωση του βιβλίου - και τότε το θέμα του βιβλίου λειτουργεί ως ερέθισμα για να σκεφτεί κανείς και να καταθέσει τις απόψεις του, αντί να περιορίζει (γιατί θεωρώ πως μερικοί αναγνώστες νιώθουν τόσο δέος για ορισμένους συγγραφείς, που θα δυσκολεύονταν να διαφωνήσουν μαζί τους. Όσο ικανότερος ο συγγραφέας, τόσο περισσότερο μαγεύει και παρασύρει.).
      Κάτι τελευταίο: έχω την εντύπωση ότι πιο πολύ επηρεάζει ο τρόπος παρουσίασης ενός βιβλίου, από τη γνώση του περιεχομένου του καθεαυτή. Έχει τύχει να διαβάσω βιβλία για τα οποία τα ήξερα όλα (την υπόθεση), αλλά μου είχαν μιλήσει για αυτά (ή είχα διαβάσει κριτικές που είχαν γίνει) με τόση έμπνευση, που επιθυμούσα διακαώς να διαπιστώσω η ίδια τι ήταν εκείνο που είχε προκαλέσει τόσο ενθουσιασμό. Οπότε, μπορείς να πεις ότι, αν θέλεις να αποκαλύψεις τα πάντα για ένα βιβλίο, θα πρέπει να έχεις λίγο από το ταλέντο των αγαπημένων σου συγγραφέων, για να εξισορροπήσεις - και να ξεπεράσεις - την απογοήτευση του Read and Tell! :-Ρ (Παρεμπιπτόντως, την εισαγωγη spoiler alert την είχα σκεφτεί κάποια στιγμή κι εγώ, για να μην υπάρχουν παράπονα.)
      Με τούτα και με κείνα, δεν ανέφερα πως με τη δική σου παρουσίαση, έχω πια μεγαλύτερη ανυπομονησία να διαβάσω το "Οι φωνές του ποταμού Παμάνο". Και εξαιτίας της οπτικής σου και επειδή θα έχω μια συνομιλήτρια για μετά! :-)
      (Χαίρομαι ιδιαιτέρως που είσαι από τους ανθρώπους που έχουν διάθεση για κουβέντα και μπορούν να σου πουν και πέντε πράγματα παραπάνω.)

      Διαγραφή
    3. Κατάλαβα τι εννοείς και νομίζω πως κάτι τέτοιο θα είχε μεγάλο ενδιαφέρον και πραγματικά θα είχε να προσφέρει χωρίς να αφαιρεί τίποτα.
      Σε ευχαριστώ πολύ που μπήκες στον κόπο να το αναλύσεις και ήδη ανυπομονώ να πούμε περισσότερα όταν με το καλό διαβάσεις το βιβλίο!

      Καλό Σαββατοκύριακο! :) :)

      Διαγραφή
  2. Καλό μήνα Μαρία μου !! Η παρουσίαση του βιβλίου έγινε με μοναδικό τρόπο και πραγματικά το σημείωσα αμέσως γιατί πιστεύω ότι θα μου αρέσει πολύ !! Στέκομαι ιδιαίτερα στον διαχωρισμό των χαρακτήρων και στα θέματα πίστης =εκκλησίας !!Σε φιλώ με αγάπη

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Σε ευχαριστώ πολύ Νικόλ μου...είμαι σίγουρη πως θα σου αρέσει!
      Φιλιά πολλά και καλό μήνα επίσης!

      Διαγραφή
  3. Ζόρικη πρόταση για ζόρικους αναγνώστες Μαρία....! Ψαγμένες πάντα οι επιλογές σου χωρίς καμία αμφιβολία.
    Καλό μήνα να έχεις κορίτσι μου.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Δεν ξέρω αν είναι ζόρικη, αλλά σίγουρα πιστεύω πως είναι ένα βιβλίο που αξίζει να διαβαστεί!
      Σε ευχαριστώ πολύ! Καλό μήνα και σε σένα!

      Διαγραφή
  4. Τα πιο πολλά βιβλία που έχεις παρουσιάσει, δεν θα τα επέλεγα. Αλλά κάθε φορά με βάζεις σε πειρασμό με μια ανάλυση, με ένα απόσπασμα, με τον ενθουσιασμό σου!
    Τώρα στάθηκα στο διάλογο, είναι μόνο δυο γραμμές, όμως, μαζί με όλα τα άλλα, θρησκευτικά και πολιτικά, δίνει μια ένδειξη για το κλίμα του βιβλίου.
    Καλό μήνα, Μαρία! ❤

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Και ο διάλογος μπήκε επίτηδες...έχει πολλές προεκτάσεις το όλο θέμα που δεν ήθελα να φανερώσω, αλλά νομίζω πως με μια μικρή στιχομυθία δόθηκε το στίγμα!
      Σε ευχαριστώ πολύ...καλό μήνα και σε σένα!

      Διαγραφή
  5. καλό μήνα Μαράκι!! αν και δεν μου πολυαρέσουν τα ιστορικού περιεχομένου βιβλία, ο τρόπος που το παρουσίασες και μόνο μου προκαλεί μεγάλο ενδιαφέρον. φιλιά πολλά!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Δεν είναι καθαρό ιστορικό βιβλίο Εύη μου...με βάση τα ιστορικά γεγονότα πλάθεται μια μυθοπλασία που είμαι σίγουρη πως κανέναν δε θα αφήσει ασυγκίνητο, ή αδιάφορο, μάλλον το αντίθετο!
      Και ο Καμπρέ έχει ένα δικό του τρόπο αφήγησης που συνεπαίρνει!
      Σε ευχαριστώ πολύ και σου εύχομαι επίσης έναν καλό μήνα!
      Φιλιά πολλά!

      Διαγραφή
  6. Καλό μήνα Μαρία μου
    Πολύ ενδιαφέρουσα η παρουσίασή σου
    Βρήκα κάποια στοιχεία στο βιβλίο
    που με συνεπήραν και μάλλον θα
    το διαβάσω.....

    Σε φιλώ πολύ πολύ ♥

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Είμαι σίγουρη πως θα το απολαύσεις!
      Σε ευχαριστώ πολύ...καλό μήνα και σε σένα!
      Φιλιά πολλά Ελένη μου!

      Διαγραφή
  7. Φαίνεται ενδιαφέρον! (Πάντα έρχεσαι με ενδιαφέρουσες προτάσεις για διάβασμα, η αλήθεια είναι!)
    Σε ευχαριστούμε. Φιλιά και καλό μήνα!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Και είναι κάτι παραπάνω από ενδιαφέρον! :)
      Σε ευχαριστώ πολύ Έλλη μου!
      Φιλιά πολλά και καλό μήνα επίσης!

      Διαγραφή
  8. Ππέπει να είναι πολύ ενδιαφερον βιβλιο.
    Θα το εχω στα υπ οψιν
    Καλό Σαββατοκύριακο!
    Φιλιά πολλά :)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Είναι, είναι!!
      Σε ευχαριστώ πολύ!
      Φιλιά πολλά και καλό Σαββατοκύριακο επίσης!

      Διαγραφή
  9. Μου κίνησες το ενδιαφερον με την παρουσιαση αυτού του βιβλιο Μαρία μου.. δεν το ξερω ..θα το αναζητήσω..σε ευχαριστουμε να περνας ομορφα διαβαζοντας.. καλο μηνα και καλο Σαββατοκυριακο... φιλακιαααα

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Ρούλα μου δε θα το μετανιώσεις!
      Σε ευχαριστώ πολύ και σου εύχομαι ένα υπέροχο Σαββατοκύριακο κι έναν υπέροχο μήνα!
      Φιλιά πολλά!

      Διαγραφή
  10. Μου μετέδωσες απίστευτα τον ενθουσιασμό σου για το βιβλίο Μαράκι!! Δεν το ήξερα τολμώ να πω και σίγουρα η παρουσίασή σου με έκανε να θέλω να το διαβάσω!! Στην λίστα κι αυτό λοιπόν και σε ευχαριστούμε πολύ για την πρόταση!!!
    Σε φιλώ κοπέλα μου!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Χαίρομαι ιδιαίτερα!
      Να είσαι καλά Μαριλένα μου!
      Φιλιά πολλά!

      Διαγραφή
  11. Καταπληκτική, όπως πάντα, η παρουσίαση!
    Δεν γνωρίζω καθόλου το βιβλίο και λέω να το κάνω! ❤

    ΑπάντησηΔιαγραφή